In mijn opleiding tot professional organizer hoorde ik voor het eerst van de term: “oceanisch huishouden”. Ik kom het in meer of mindere mate tegen bij klanten en zie de impact op hun leven.
Ontdek in dit blog:
- wat de kenmerken zijn van een “oceanisch huishouden”,
- welke oorzaken er zijn,
- wat de gevolgen zijn voor degenen die in zo’n huishouden leven,
- bij welke signalen je er, als familie/omgeving, aan kan denken,
- en hoe een organizer/opruimcoach, zoals ik, een reddingsboei kan zijn om hier uit te komen.
Kenmerken van een oceanisch huishouden
Wanneer ik bij mensen thuis kom, zie ik de omstandigheden waarin ze leven. Tijdens ons gesprek komen de dagelijkse beslommeringen aan de orde. Wanneer de volgende kenmerken opvallen (in meer of mindere mate) dan spreek je van een “oceanisch huishouden”.
Gebruiksfuncties van de verschillende ruimtes in huis vloeien in elkaar over (terwijl er wel genoeg ruimtes/kamers zijn in het huis):
- schone/vuile was in de woonkamer;
- speelgoed in alle ruimtes; werkplekken op slaapkamers, zolders e.d.;
- administratiepapieren in de keuken of slaapkamer;
- afval en weg te gooien spullen in huiskamer/gang/keuken e.d..
Er zijn meestal teveel spullen in huis en/of een tekort aan geschikte (opberg)ruimte om deze spullen in op te bergen (maar dat laatste is minder vaak aan de orde):
- meer en meer spullen en papieren op vele stapels, in tassen en dozen;
- oppervlakken als tafels, aanrecht, vloer liggen steeds voller, waardoor deze niet of minder goed gebruikt kunnen worden;
- kasten kunnen niet meer dicht of zijn niet meer bruikbaar omdat er veel spullen voor staan.
Bepaalde ruimtes zijn niet meer in gebruik waarvoor ze bedoeld zijn, bijvoorbeeld:
- het bed ligt vol en er kan niet meer in geslapen worden;
- speelplek ligt vol met gereedschap;
- sommige ruimtes zijn sowieso niet meer toegankelijk vanwege alle spullen die er liggen.
Voorwerpen zijn buiten gebruik, omdat ze kapot zijn, onvindbaar, onbereikbaar of zonder batterijen zijn.
Huishoudelijke taken zijn niet meer uitvoerbaar binnen de tijd die er aan besteed kan worden, bijvoorbeeld:
- de was wordt niet meer opgevouwen;
- de schoonmaak lukt niet meer;
- de afwas blijft staan;
- spullen worden niet meer opgeborgen;
- het afval stapelt zich op.
Er zijn geen goede onderlinge afspraken over wie wat doet in huis. Hierdoor is er niemand verantwoordelijk en gebeurt er vaak te weinig in het huis.
Er is regelmatig een overdaad aan organizing spullen, zoals bakken, manden, tassen, dozen, mappen. Veelal niet passend voor wat erin opgeborgen moet worden of niet geschikt voor de kastruimte of kamer waar ze in moeten komen. Vaak zijn er wel pogingen gedaan tot opruimen en ordenen, maar strandt het proces steeds.
In sommige huishoudens is niet al het bovenstaande van toepassing. Er zijn vele gradaties. Soms gaat het m.n. om chaos in de spullen en is de administratie toch nog wel onder controle. Dat laatste is uiteraard wel belangrijk om bijvoorbeeld de betalingen bij te kunnen houden. Kenmerkend is wel dat mensen er niet meer zelf uitkomen en de chaos toeneemt.
N.B. Dit blog gaat niet over de complexere situatie van extreme verzamelwoede gecombineerd met psychische problematiek, “hoarding” genaamd. Daar is een gespecialiseerde aanpak voor nodig met diverse hulpverleners samen.
Oorzaken van een oceanisch huishouden
Het moeten leven in een oceanisch huishouden komt in álle lagen van de bevolking voor en bij alle typen huishoudens: van alleenstaanden tot gezinnen met kinderen en van jong tot oud.
Er zijn diverse oorzaken waardoor een huishouden verzandt en in chaos belandt. Soms spelen er meerdere zaken tegelijk:
Persoonlijke eigenschappen van mensen (o.a. perfectionisme, uitstelgedrag, concentratieproblemen, faalangst);
Het hebben van stoornissen en ziektebeelden zoals ADHD, ADD, NAH (Niet Aangeboren Hersenletsel);
Levensgebeurtenissen die op iemands pad komen , zoals o.a. scheiding, geboorte, overlijden partner, verlies van baan e.d.;
Vaardigheden (met betrekking tot opruimen en organiseren) zijn onvoldoende aangeleerd of mensen hebben daar niet zo’n talent voor. Niet iedereen heeft van nature een heel goed geheugen om bijvoorbeeld afspraken te onthouden of te herinneren waar iets ligt;
De snel veranderende samenleving:
- overdaad aan informatie en mogelijkheden (via bijvoorbeeld social media): slokt veel tijd op en geeft bijvoorbeeld keuzestress;
- vervagende scheiding werk-privé: thuis wordt ook gewerkt, kost ruimte en tijd;
- toename werkdruk, waardoor minder tijd voor zaken thuis en meer spanning en stress;
- toenemende hoeveelheid spullen in een huishouden: “Vroeger had je vier pannen in verschillende groottes, nu heb je een wok, een grote soeppan, grillpan, een hapjespan en vier maten koekenpannen… Vraagt allemaal onderhoud, schoonmaak en opbergruimte. Als je één “ding” koopt, horen er nog vijf andere “dingen” bij om e.e.a. optimaal te laten functioneren. Koop je een pc, dan heb je ook een beeldscherm, muis en diverse kabels nodig”;
- ingewikkelder samenlevingsvormen. Denk aan samengestelde gezinnen in steeds wisselende samenstelling in een huis wonend met bijbehorende wisselingen van spullen/gewoontes.
De persoonlijke gevolgen van een oceanisch huishouden
De gevolgen van een oceanisch huishouden kunnen ingrijpend zijn en een behoorlijke impact hebben op het dagelijks functioneren van mensen/gezinnen. De gevolgen zijn onder andere:
- gevoelens van schaamte, waardoor eenzaamheid en isolement ontstaat (bijvoorbeeld niemand meer durven uitnodigen in huis, geen speelafspraakjes voor de kinderen maken);
- paniek en stress (bijvoorbeeld om zoekgeraakte papieren, betalingsachterstanden, continu moeten zoeken naar spullen die nodig zijn);
- ergernis tussen huisgenoten, partners onderling;
- verlamming in het ondernemen van actie (bijvoorbeeld: waar te beginnen, “lukt toch niet”, bang om het “fout” aan te pakken);
- schuldgevoel (“hoe heb ik het zover kunnen laten komen”);
- lichamelijke klachten (bijvoorbeeld vermoeidheid door slecht slapen, buik- en hoofdpijn, spanningsklachten).
Herken de signalen!
In plaats van dat er aandacht en tijd is voor belangrijke zaken, bepalen onbelangrijke zaken, onvindbare spullen, rondslingerende spullen en onafgemaakte taken de agenda.
Je hoort mensen zeggen:
- “Ik moet zoveel ballen in de lucht houden”;
- “Ik weet niet hoe ik dat thuis voor elkaar moet krijgen”;
- “Het komt allemaal op mij neer” (niemand anders doet het of “ik wil het zelf doen”);
- “Ik heb het al zo druk”;
- “Ik weet nu al: Dat gaat me niet lukken”.
(en daarbij denken ze ook: want ik moet nog honderdduizend andere dingen thuis doen en daar kom ik ook niet aan toe.)
Betalingsachterstanden of papieren die steeds kwijt zijn (brieven, nota’s, kennisgevingen, informatie van belangrijke instanties)
Hulpverleningsadviezen komen niet van de grond. De aandacht van de mensen wordt opgeslokt door de vele dagelijkse beslommeringen en stressmomenten in een oceanisch huishouden.
Niet of te laat komen op afspraak (brief kwijt, want die ligt waarschijnlijk ergens op een van de post-stapels, afspraak niet genoteerd…)
Wat kan je als familie of omgeving/hulpverleners doen?
Naar aanleiding van eerder genoemde signalen en uitspraken van mensen kan je doorvragen. Toon belangstelling, vraag verder op een niet-confronterende of beschuldigende manier.
Onderwerpen om naar te vragen:
🍀 Hoe gaat het thuis, hoe is het huishouden georganiseerd, o.a. wie regelt wat?
🍀 Kan het huishouden worden gedaan in de tijd die er voor is op een dag (lukt het om op te ruimen, de post af te handelen, af te wassen, de was te doen e.d.)
🍀 Is er een georganiseerde administratie, is er overzicht of niet? Loopt het huis vol met spullen?
🍀 Zijn er moeilijkheden met betalingen?
🍀 Zijn er nog momenten van rust of ontspanning?
🍀 Wat heb je nodig?
🍀 Zou je je huis, administratie graag anders (lees: opgeruimder en overzichtelijker) georganiseerd willen hebben?
🍀 Zou je daar hulp bij willen?
Wat kan ik als professional organizer betekenen?
Ik gaf dit blog de titel: Een oceanisch huishouden, verzuip er niet in. Als professional organizer kan ik een reddingsboei zijn. Wat levert mijn inzet op:
- In de actiemodus komen: letterlijk samen aan de slag, handen uit de mouwen. Rekening houdend met draagkracht van mensen en met hun sterke kanten en valkuilen;
- Praktisch aan de slag gaan, bijvoorbeeld: zorgen dat je weer kan eten aan de eettafel, je weer kan zitten op de bank en de post afgehandeld kan worden;
- Helpen beslissingen te nemen;
- Helpen gefocust te blijven op het doel;
- Positieve ervaringen opdoen;
- Stap voor stap vooruitgang boeken, elke stap is er één;
- Handvatten en tips om dit vast te houden
Dit zijn wel trajecten met een langere loopduur, puur vanwege de omvang van de klus. Soms lukt bekostiging door inzet van een persoonsgebonden budget. De mogelijkheid tot toekenning verschilt per gemeente. Soms spreken we minder vaak af, maar bedenk ik samen en in goed overleg met de klant of er mogelijkheden zijn om zelf zaken op te pakken tussen de werkafspraken door (soort “huiswerk”). Inzet van anderen (denk aan familie, vrienden, hulpverlening zoals een psycholoog) kan daarnaast een optie zijn.
🍀 Wanneer de chaos afneemt en er weer meer ruimte ontstaat in huis en hoofd komt er ook weer meer ruimte voor de aanpak van onderliggende oorzaken door andere hulpverleners.
*Het begrip “oceanisch huishouden” komt van Els Jacobs, voorheen sociaal wetenschapper en inmiddels al jaren professional organizer en drijvende kracht achter De HuishoudCoach® en De KantoorCoach
Heb je vragen, wil je overleggen of een kennismakingsafspraak maken (gratis en vrijblijvend), bel of mail me: